બ્લેકઆઉટ એ યુદ્ધ સમયની વ્યૂહરચના છે જે કૃત્રિમ પ્રકાશને ઓછામાં ઓછો કરે છે. જેથી દુશ્મન વિમાનો કે સબમરીનને લક્ષ્ય શોધવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે. આ પ્રથા મુખ્યત્વે 20મી સદીમાં બીજા વિશ્વયુદ્ધ (1939-1945) દરમિયાન પ્રચલિત હતી.
બ્લેકઆઉટ નિયમો ઘરો, ફેક્ટરીઓ, દુકાનો અને વાહનોની લાઇટિંગને નિયંત્રિત કરે છે, જેમાં બારીઓ ઢાંકવી અને સ્ટ્રીટ લાઇટ બંધ કરવી શામેલ છે. આમાં વાહનોની હેડલાઇટ પર કાળો રંગ અથવા માસ્ક લગાવવાનો સમાવેશ થાય છે.
બ્લેકઆઉટનો મુખ્ય હેતુ દુશ્મનના હવાઈ હુમલાઓને મુશ્કેલ બનાવવાનો હતો. રાત્રે, શહેરની લાઇટો દુશ્મન પાઇલટ્સને તેમના લક્ષ્યો શોધવામાં મદદરૂપ થતી હતી. ઉદાહરણ તરીકે, 1940ના લંડન બ્લિટ્ઝ દરમિયાન, જર્મન લુફ્ટવાફે રાત્રે બ્રિટિશ શહેરો પર બોમ્બમારો કર્યો. આ ડીમ લાઈટ નેવિગેશન અને લક્ષ્યીકરણને જટિલ બનાવે છે. દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં બ્લેકઆઉટ થવાથી જહાજોને દુશ્મન સબમરીનથી બચાવવામાં મદદ મળી, જે કિનારાની લાઇટ સામે જહાજોના સિલુએટ્સ જોઈને હુમલો કરતી.
બ્લેકઆઉટ નિયમો: ઘરો અને ઇમારતો માટે
બારીઓ અને દરવાજા ઢાંકવા: યુદ્ધની ઘોષણા થાય તે પહેલાં, 1 સપ્ટેમ્બર 1939 ના રોજ બ્રિટનમાં બ્લેકઆઉટ નિયમો લાગુ કરવામાં આવ્યા હતા. રાત્રે પ્રકાશ બહાર ન જાય તે માટે બધી બારીઓ અને દરવાજા ભારે પડદા, કાર્ડબોર્ડ અથવા કાળા રંગથી ઢાંકવા જરૂરી હતા. સરકારે આ સામગ્રીની ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરી.
સ્ટ્રીટ લાઇટ્સ: બધી સ્ટ્રીટ લાઇટો બંધ કરી દેવામાં આવી હતી. અથવા પ્રકાશને નીચેની તરફ પ્રતિબિંબિત કરવા માટે તેમને આંશિક રીતે કાળા રંગથી રંગવામાં આવ્યા હતા. લંડનમાં, 1 ઓક્ટોબર, 1914 ના રોજ, મેટ્રોપોલિટન પોલીસ કમિશનરે બહારની લાઇટો બંધ અથવા ઝાંખી કરવાનો આદેશ આપ્યો,
દુકાનો અને ફેક્ટરીઓ: ફેક્ટરીઓમાં કાચની મોટી છતને કાળા રંગથી રંગવામાં આવતી હતી, જેના કારણે દિવસના પ્રકાશમાં પણ કુદરતી પ્રકાશ ઓછો થતો હતો. ગ્રાહકો આવતા અને જતા પ્રકાશ બહાર ન નીકળે તે માટે દુકાનોએ ડબલ “એરલોક” દરવાજા લગાવવા પડ્યા.
વાહનો માટે બ્લેકઆઉટ નિયમો
વાહન લાઇટને નિયંત્રિત કરવા માટે કડક નિયમો હતા, કારણ કે હેડલાઇટનો પ્રકાશ દુશ્મન વિમાનને વસ્તીવાળા વિસ્તારો અથવા ફેક્ટરીઓ તરફ દોરી શકે છે
હેડલાઇટ પર માસ્ક: ફક્ત એક જ હેડલાઇટનો ઉપયોગ કરવાની મંજૂરી હતી, જેમાં ત્રણ આડી ચીરો ધરાવતો માસ્ક ફીટ કરવાનો હતો. આનાથી પ્રકાશ મર્યાદિત થયો જેથી જમીન પર થોડો જ પ્રકાશ પડ્યો.
પાછળની અને બાજુની લાઇટ્સ: પાછળના લેમ્પમાં ફક્ત એક ઇંચ વ્યાસનું કાણું હોઈ શકે છે, જે 30 યાર્ડથી દેખાશે પણ 300 યાર્ડથી નહીં. સાઇડ લેમ્પ્સને ઝાંખા કરવા અને હેડલાઇટના ઉપરના ભાગને કાળો રંગ કરવો ફરજિયાત હતો.
સફેદ રંગ: જમીન પરથી દૃશ્યતા વધારવા માટે વાહનોના બમ્પર અને રનિંગ બોર્ડ પર સફેદ મેટ પેઇન્ટ લગાવવામાં આવ્યો હતો પરંતુ ઉપરથી તે દેખાતો ન હતો.
સ્પીડ લિમિટ: રાત્રે વાહન ચલાવવાના જોખમોને કારણે, 32 કિમી પ્રતિ કલાકની ગતિ મર્યાદા લાદવામાં આવી છે.
વધારાના નિયમો: વાહનોમાં આંતરિક લાઇટ ન હોવી જોઈએ, લેમ્પ ઉલટાવી દેવા પર પ્રતિબંધ હતો. પાર્કિંગ કરતી વખતે ઇગ્નીશનમાંથી ચાવીઓ કાઢીને દરવાજા લોક કરવા ફરજિયાત છે.
બ્લેક આઉટની અસરો
1. રોડ એક્સિડન્ટમાં વધારો
2. લોકોમાં ડરનો માહોલ
3. ગુનાહિત કાર્યોમાં વધારો
4. મનોબળ પર પ્રભાવ
